Ευρώπη των 28 κρατών - Βιβλίο
Εθνικό Σύνταγμα και Κοινοτικό Δίκαιο: Το ζήτημα της "Υπεροχής"
θέμα: Δημόσιο Δίκαιο
Σειρά: ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΤΣΟΥ
ημ/νία κυκλοφορίας: 09/06/2009
Εκδόσεις: Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα
ISBN: 978-960-15-2233-3
γλώσσα: Ελληνικά
σελίδες: 736
Το πιο σημαντικό νομικό ερώτημα στην εποχή μας φαίνεται ότι είναι κατά πόσον το κοινοτικό (ή γενικότερα το ευρωπαϊκό ή διεθνές) δίκαιο κατισχύει του Συντάγματος. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν δίνεται με ένα "ναι" ή ένα "όχι", διότι η απάντηση δεν γίνεται να είναι "νομική", με την παραδοσιακή έννοια του όρου. Όσο πιο "νομικά" προσπαθήσει να απαντήσει κάποιος, τόσο μεγαλύτερο λάθος θα κάνει. Το ερώτημα όμως είναι νομικό. Και η απάντηση δεν γίνεται να έρθει από μη νομικούς και μάλιστα κορυφαίους.
Η Λίνα Παπαδοπούλου έχει αποδείξει με την επιστημονική της παραγωγή ότι δεν φοβάται την επίπονη και εξαντλητική έρευνα, τόσο οριζόντια (πηγές) όσο και σε βάθος (μεθοδική μεταχείριση του υλικού). Το έργο αυτό ενσωματώνει ατέλειωτες ώρες εργασίας υψηλής ποιότητας, τόσο από πλευράς περιεχόμενης πληροφορίας, όσο και από πλευράς δημιουργικής σκέψης. Είναι ένα έργο επιστημονικής ωριμότητας, πράγμα που φαίνεται ιδίως από την επίμονη ανάλυση με όρους μεθοδολογίας δικαίου.
Το έργο αυτό παρουσιάζει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο το αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγήσει ο "συνταγματικός πατριωτισμός" των ελληνικών δικαστηρίων και ιδίως του Συμβουλίου της Επικρατείας, του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου που φέρει την φήμη του πιο προοδευτικού δικαστηρίου της Χώρας. Αυτό το Δικαστήριο έχει πει πολλές φορές και σε διάφορες παραλλαγές ότι "το Κοινοτικόν Δίκαιον δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι υπερισχύει και των διατάξεων του Ελληνικού Συντάγματος", με τη λογική ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να αυτοκαταργείται. Πρόκειται για μια κοντόφθαλμη προσέγγιση, την οποία αποκαλύπτει η συγγραφέας μέσα από την ενδελεχή της ανάλυση τόσο υπό την οπτική του θετικισμού που επικαλείται το ΣτΕ, όσο και υπό μια νέα προσέγγιση που, ουσιαστικά, επαναπροσδιορίζει το ερώτημα: την πλουραλιστική θεώρηση των πηγών του δικαίου.
Στο τελευταίο κεφάλαιο, η Λίνα Παπαδοπούλου φωτίζει ένα τεράστιο ζήτημα, στο οποίο, αν το δούμε στην πλήρη έκτασή του (πέρα δηλ. από το θέμα του κοινοτικού δικαίου) οφείλεται κατά τη γνώμη μου το μεγαλύτερο ουσιαστικό πρόβλημα των Ελληνικών δικαστικών αποφάσεων σήμερα: η μυωπική ανάγνωση του δικαίου μέσα από τη αναγνώριση της κανονιστικής αποκλειστικότητας των νόμων και την άρνηση κάθε άλλης κανονιστικής μήτρας. Ενώ η λειτουργία των δικαστηρίων πρέπει να είναι συνθετική των πηγών του δικαίου, στις αποφάσεις διαβάζουμε μόνο στερεοτυπικές και αξιωματικές διατυπώσεις που βασίζονται σε δεδομένα νομοθετήματα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη (ακόμη κι όταν προσκομίζονται) λ.χ. δικαιοσυγκριτικά δεδομένα ή και δεσμευτικές πράξεις ανεξάρτητων οργάνων αλλά και οι εκθέσεις και τα ψηφίσματα των διεθνών οργανισμών. Ακόμη και οι διεθνείς συμβάσεις πετιούνται συχνά ως κουρελόχαρτα, έναντι της "υπεροχής" λ.χ. μιας διάταξης του Ποινικού Κώδικα.
Το 80% της ισχύουσας νομοθεσίας αποτελεί ενσωμάτωση του κοινοτικού δικαίου, συχνά μάλιστα εσφαλμένη. Άλλες φορές το κοινοτικό δίκαιο δεν ενσωματώνεται εμπρόθεσμα στην Ελληνική έννομη τάξη. Και άλλες φορές έρχεται σε σύγκρουση με το Σύνταγμα. Σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις, ενεργοποιείται ο ρόλος του Δικαστή, ο οποίος πρέπει να δώσει τις κατάλληλες λύσεις. Αυτό δεν γίνεται, όταν ο Δικαστής εμμένει ότι η εξουσία του σε μεθοδολογικά ζητήματα εξαντλείται στον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων και ότι η προάσπιση του Συντάγματος αποτελεί υποχρέωσή του ως πολίτη για επίδειξη πατριωτισμού, διότι τι να τον κάνω τον "πατριωτισμό" όταν η πατρίδα έρχεται μετά να πληρώσει πρόστιμα ή εκτίθεται διεθνώς, επειδή οι δικαστές δεν εφαρμόζουν σωστά (ή καθόλου) το ευρωπαϊκό δίκαιο. Αν δεν θέλουμε να είμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουμε το δικαίωμα να φύγουμε. Αφού όμως επιλέξαμε να μείνουμε, στοιχειώδης πατριωτική σοβαρότητα επιβάλλει να εκπληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας.
Το βιβλίο της Λίνας Παπαδοπούλου είναι από εκείνα που θα 'θελε να είχε γράψει κάθε νομικός συγγραφέας. Δεν χρειάζεται να πει κανείς τίποτε άλλο γι' αυτό πέρα από την άκρως τιμητική επισήμανση του Δ. Τσάτσου, στον Πρόλογο, ότι η συγγραφέας έχει υποχρέωση να το μεταφράσει και σε άλλες γλώσσες, επειδή το περιεχόμενό του έχει ενδιαφέρον όχι μόνο για το ελληνόφωνο κοινό. Καθώς όμως σήμερα είναι και τα γενέθλια της Λίνας Παπαδοπούλου, αξίζει να της ευχηθούμε να διατηρεί πάντα αυτή την απίστευτη διανοητική φρεσκάδα και να απολαύσει την αναγνώριση που θα πρέπει και η νομολογία των Δικαστηρίων να επιφυλάξει στο έργο της αυτό.
_________
